آریتمی قلبی ریتم غیر طبیعی یا تپش غیر طبیعی قلب میباشد. گرچه ورزش به صورت کلی برای قلب مفید است، اما بعضی اوقات میتواند موجب بروز حادثه ی آریتمی قلبی در بعضی افراد شود.
آریتمی قلبی می تواند باعث نامنظم شدن ضربان قلب، تپیدن خیلی سریع یا خیلی کند قلب شود. به این دلیل که آریتمی قلبی می تواند بعضی اوقات نشانه ی یک مشکل خطرناک باشد، مهم است که علت ایجاد آن هنگام ورزش و درمان آن مشخص شود.
انواع آریتمی های قلبی
انواع آریتمی قلبی شامل موارد زیر هستند:
# ضربانات زودرس دهلیزی
این یک ضربه ی اضافه و زودرس است که از دهلیز (حفره ی فوقانی قلب) منشا می گیرد. این ها بدون خطر بوده و نیازمند درمان نیستند.
# ضربانات زودرس بطنی (PVCs)
در بین آریتمی ها، این نوع شایع ترین آن ها میباشد و در افراد دارای بیماری های قلبی یا بدون بیماری قلبی رخ می دهد. این یک پرش تپش قلب است که همه ما گاهی اوقات آن را تجربه میکنیم. در بعضی افراد، این نوع میتواند مرتبط با نگرانی (استرس)، مصرف زیاد کافئین یا نیکوتین، یا ورزش شدید باشد. اما بعضی اوقات، این نوع آریتمی قلبی میتواند ناشی از بیماری های قلبی یا عدم تعادل الکترولیت ها باشد. کسانی که تعداد زیادی از این نوع آریتمی و/یا علائم مربوط به آن را دارند، باید توسط متخصص قلب بررسی شود. با این حال در بیشتر افراد، آریتمی PVC معمولا بدون خطر است و به ندرت نیاز به درمان دارد.
# فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی یکی از ریتم های نامنظم قلب است که خیلی شایع میباشد و باعث میشود دهلیز، حفره ی فوقانی قلب، به صورت غیرطبیعی منقبض شود.
# فلوتر دهلیزی
این یک آریتمی قلبی است که به دلیل یک یا تعداد بیشتری جریان سریع تر که در دهلیز ایجاد میشوند رخ می دهد. فلوتر دهلیزی معمولا از فیبریلاسیون دهلیزی سازمان یافته تر و منظم تر است. این آریتمی اغلب در بیشتر موارد در افرادی که بیماری قلبی دارند و در هفته ابتدایی پس از جراحی قلب ایجاد میشود.اغلب این نوع به فیبریلاسیون دهلیزی تبدیل میشود.
# تاکی کاردی فوق بطنی حمله ای (PSVT)
تپش سریع قلب، معمولا به همراه ریتم منظم، که از بالای بطن سرچشمه می گیرد. این نوع آریتمی قلبی شروع و پایان ناگهانی دارد. دو نوع اصلی دارد: تاکی کاردی مسیر جانبی و تاکی کاردی چند دخولی گره AV.
# تاکی کاردی مسیر جانبی
تپش تند قلب در اثر یک مسیر اضافی و غیرطبیعی یا ارتباط بین دهلیز و بطن. ایمپالس ها همانگونه که در مسیر اصلی طی مسیر میکنند، در این مسیر اضافی نیز حرکت خواهند کرد. این به ایمپالس ها اجازه می دهد که به سرعت به اطراف قلب برسند و موجب تپش تند و غیرعادی قلب شود.
# تاکی کاردی چند دخولی گره AV
ریتم تند قلبی در اثر وجود بیش از یک مسیر از گره AV. این نوع میتواند باعث تپش قلب، غش کردن یا نارسایی قلبی شود. در بسیاری موارد، این آریتمی قلبی میتواند با مانور های ساده ای پایان یابد، مانند دم و بازدم، و دیگر موارد توسط پزشکتان انجام خواهند شد. همچنین بعضی از داروها میتوانند این نوع ریتم قلبی را متوقف کنند.
# تاکی کاردی بطنی (V-tach)
ریتم تند قلبی که از حفره های تحتانی قلب (یا بطن ها) سرچشمه می گیرد. ضربان تند قلب پر شدن قلب به اندازه کافی با خون جلوگیری میکند، از این رو، خون کمتری میتواند به بدن پمپ شود. این نوع میتواند یک آریتمی خطرناک باشد، به خصوص در افرادی که بیماری های قلبی دارند، و ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد. یک متخصص قلب باید این نوع آریتمی قلبی را بررسی کند.
# فیبریلاسیون بطنی
یک نابه جایی و نامنظمی از ایمپالس های بطنی. بطن دچار لرزش شده و نمی تواند منقبض شود یا خون را به بدن پمپ کند. این آریتمی یک اورژانس پزشکی از و هرچه سریع تر باید توسط احیا قلبی ریوی (CPR) و استفاده از دفیبریلاتور درمان شود.
# سندرم QT طولانی
فاصله QT یک ناحیه روی نوار قلب است که در زمانی که عضلات قلب منقبض شده و بعد از آن شل میشوند، ایجاد میشود. وقتی QT طولانی تر از مقدار طبیعی باشد، خطر ایجاد “تورسا دی پوینت” را افزایش می دهد، که یک تاکی کاردی بطنی تهدید کننده حیات است. سندرم QT طولانی یک مشکل ارثی است که میتواند باعث مرگ ناگهانی در افراد جوان شود. این مشکل میتواند توسط داروهای ضد آریتمی، ضربان ساز (پیس میکر)، کاردیوورژن الکتریکی، دفیبریلاسیون، کاردیوورتر/دفیبریلاتور قابل کاشت یا درمان ابلیشن درمان شود.
# برادری آریتمی
این یک ریتم کند قلبی است، چیزی که میتواند ناشی از بیماری در سیستم هدایت الکتریکی قلبی باشد. برای مثال نقص عملکرد گره سینوسی و بلوک قلبی.
# نقص عملکرد گره سینوسی
ریتم کند قلب به دلیل گره سینوسی غیرطبیعی. نقص عملکرد چشمگیر گره سینوسی که باعث ایجاد علائم شود با استفاده از ضربان ساز درمان میشود.
# بلوک قلبی
تاخیر یا مسدود شدن کامل ایمپالس های الکتریکی که از گره سینوسی به بطن می روند. درجه ای از مسدودی یا تاخیر ممکن است در گره سینوسی یا سیستم پورکنج-هیس ایجاد شود. ممکن است قلب نامنظم، و اغلب خیلی آرام بتپد. در صورتی که جدی باشد، بلوک قلبی توسط ضربان ساز درمان میشود.
علائم آریتمی قلبی
آریتمی قلبی میتواند بیصدا باشد و هیچ علامتی ایجاد نکند. پزشک میتواند بی نظمی در ضربان قلب را طی یک معاینه ی جسمانی با گرفتن نبض یا به وسیله نوار قلب کشف کند.
وقتی علائم آریتمی قلبی به وجود آیند، آن ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تپش قلب (احساس پرش تپش های قلبی، احساس لرزش قلب)
- احساس کوبیدن در قفسه سینه
- سرگیچه، یا احساس سبکی سر
- غش کردن
- تنگی نفس
- ناراحتی در قفسه سینه
- ضعف یا خستگی (احساس خستگی شدید)
آریتمی قلبی و ورزش
در هنگام ورزش به خودتان فشار نیاورید، به مقدار نیاز در بین ورزشتان استراحت کنید، به خصوص اگر احساس میکنید قلبتان یک ریتم غیر طبیعی دارد. به وسیله ی کاهش آرام فعالیت تان بعد از ورزش سرد کنید تا قلبتان به تپش های طبیعی خودش بازگردد. برای مثال، 10 دقیقه به آرامی راه بروید و حرکات کششی انجام دهید.
اگر ورزش ویژه ای باعث ایجاد آریتمی میشود، آن را ادامه ندهید. از مصرف نوشیدنی ها و غذاهای کافئین دار بپرهیزید و سیگار را ترک کنید. ممکن است آریتمی مزمن نیازمند استفاده از دارو برای کنترل حوادث آریتمی داشته باشد.
علت اریتمی
چند نوع ورزش شامل علت ها می باشند، مانند ورزش های درگیرانه، که میتواند بدن را در حالت ستیز و گریز قرار دهند، چیزی که میتواند موجب تداخل در فعالیت الکتریکی قلب شده و باعث آریتمی قلبی شود. به علاوه، تنشی که در اثر ورزش شدید یا بیش از حد ایجاد می شود میتواند باعث شود بدن به شدت کار کند و فشار خون بالا رود، چیزی که می تواند موجب آزادسازی هورمون های استرس شده و آریتمی ایجاد کند.
مصرف نیکوتین یا کافئین نیز قبل یا بعد از ورزش میتواند باعث بروز این حادثه شود. بعضی از مشکلات سلامتی مانند بیماری کروناری قلبی، سندرم ولف پارکینسون وایت و کم کاری تیروئید نیز میتواند موجب بروز آریتمی در هنگام یا بعد از ورزش شود.
تشخیص آریتمی قلبی
آزمایش هایی که برای تشخیص آریتمی قلبی یا کشف علت آن انجام میشوند شامل موارد زیر هستند:
- نوار قلب
- مانیتور هولتر
- مانیتور ایونت
- تست ورزش
- اکوکاردیوگرافی
- کاتتریزاسیون قلبی
- مطالعه ی الکتروفیزیولوژی
- آزمایش Head-up tilt table
درمان آریتمی قلبی
درمان بستگی به نوع و شدت آریتمی قلبی شما دارد. بعضی از افرادی که آریتمی دارند نیازی به درمان نخواهند داشت. برای بقیه افراد، درمان میتواند شامل دارو، انجام تغییر در شیوه ی زندگی و انجام عمل جراحی باشد.
چه داروهایی برای درمان آریتمی قلبی استفاده میشوند؟
داروهای مختلفی برای درمان آریتمی وجود دارند. آن ها شامل:
– داروهای ضد آریتمی
این داروها ریتم قلبی را کنترل میکنند و شامل بتابلاکرها هستند.
– ضدانقاد یا درمان ضدپلاکتی
این داروها خطر لخته ی خون و سکته مغزی را کاهش می دهند. این دارو های شامل وارفارین (رقیق کننده خونی) یا آسپرین هستند. دیگر رقیق کننده های خونی که پاراداکس (دابیگاتران) نامیده میشوند در سال 2010 برای پیشگیری از سکته مغزی در افراد دچار فیبریلاسیون دهلیزی تایید شدند.
به دلیل وجود تفاوت هایی بین افراد، ممکن است چندین دارو و مقدار آن ها امتحان شوند تا بهترین آن ها از نظر عملکرد برای شما را بیابند.
آیا تغییر شیوه زندگی میتواند به آریتمی قلبی کمک کند؟
⛔ اگر متوجه شدید آریتمی شما اغلب با انجام بعضی فعالیت های خاص ایجاد میشود، باید از آن ها اجتناب کنید.
⛔ اگر سیگار می کشید، ترک کنید.
⛔ مصرف الکل خود را محدود کنید.
⛔ مصرف کافئین را محدود یا متوقف کنید. بعضی از افراد به کافئین حساس هستند و هنگامی که از محصولات کافئین دار (مانند چای، قهوه، نوشابه و بعضی داروهای بدون نسخه) استفاده میکنند ممکن است علائم بیشتری احساس کنند.
⛔ از محرک هایی که در داروهای سرماخوردگی و ضدسرفه استفاده میشوند باید دور بمانید. بعضی از این داروها دارای اجزایی هستند که ریتم قلبی نامنظم ایجاد میکنند. برچسب دارو را بخوانید یا از پزشک و داروساز خود بپرسید که آیا این دارو برای شما مناسب است یا خیر.
کاردیوورژن الکتریکی چیست؟
اگر دارو قادر به کنترل ریتم نامنظم قلبی مداوم باشد (مانند فیبریلاسیون دهلیزی)، ممکن است نیاز به کاردیوورژن باشد. بعد از انجام یک بیهوشی کوتاه اثر، یک شوک الکتریکی به دیواره ی قفسه سینه شما داده میشود تا قلب را هماهنگ کند و اجازه دهد تا ریتم طبیعی قلب دوباره شروع شود.
ضربان ساز چیست؟
ضربان ساز دستگاهی است که امپالس های الکتریکی کوچکی به عضلات قلبی می فرستد تا ضربان مناسب قلبی را حفظ کند. ضربان ساز در درجه ی اول از تپیدن خیلی آهسته قلب پیشگیری میکند. ضربان ساز یک مولد تپش است (چیزی که دارای باتری و یک رایانه کوچک است) و سیتم ها این ایمپالس ها را به عضلات قلبی منتقل می کنند. ضربان ساز های جدید دارای ویژگی های پیچیده ای هستند که برای کمک به مدیریت آریتمی طراحی شده اند و عملکرد تپش قلب را تاحد ممکن بهینه میکنند.
دفیبریلاتو/کاردیورتر قابل کاشت (ICD) چیست؟
ICD یک دستگاه پیشرفته است که در درجه ی نخست برای درمان تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی، که دو نوع آریتمی قلبی تهدید کننده حیات هستند استفاده میشود. ICD به طور مداوم ریتم قلب را پایش میکند. وقتی یک ریتم خیلی سریع، غیرطبیعی را تشخیص دهد، به عضلات قلبی انرژی وارد میکند تا باعث شود قلب دوباره با ریتم طبیعی بتپد. چند راه وجود دارد که ICD میتواند با استفاده از آن ها ریتم طبیعی قلبی را دوباره شروع کند. این ها شامل موارد زیر هستند:
1)عمل ضد تاکی کاردی (ATP)
وقتی قلب شما خیلی سریع بتپد، سریالی از ایمپالس های الکتریکی کوچک ممکن است به عضله ی قلبی منتقل شود تا تپش و ریتم قلبی را به حالت طبیعی بازگرداند.
2)کاردیوورژن
ممکن است یک شوک کم انرژی در همان زمان به صورت تپش قلب برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب داده شود.
3)دفیبریلاسیون
وقتی قلب به صورت خطرناکی سریع یا نامنظم بتپد، یک شوک با انرژی بالا ممکن است به عضلات قلب داده شود تا قلب به ریتم طبیعی بازگردد.
4)عمل ضد برادیکاردی
بسیاری از ICD ها اگر قلب دچار تپش خیلی آهسته شود، تپش قلب را در حالت طبیعی نگه می دارند.
ابلیشن کاتتر چیست؟
در هنگام ابلیشن، انرژی الکتریکی با فرکانس بالا از طریق کاتتر به یک ناحیه کوچک از بافت درونی قلب که باعث ایجاد ریتم غیرطبیعی شده است وارد میشود. این انرژی مسیر ریتم غیرطبیعی قلب را قطع میکند. ابلیشن برای درمان بیشتر تاکی کاردی های فوق بطنی، فلوتر دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی و بعضی تاکی کاردی های دهلیزی و بطنی استفاده میشود. ممکن است برای دستیابی به درمان مطلوب، ابلیشن با دیگر فرآیند های درمانی ترکیب شود.
جراحی قلب
ممکن است برای درمان بیماری های قلبی که باعث ایجاد آریتمی شده اند نیاز به جراحی قلب باشد. روش ماز نوعی جراحی است که برای تصحیح فیبریلاسیون دهلیزی انجام میشود. درطی این فرآیند، سریالی از برش ها روی دهلیز چپ و راست ایجاد میشوند تا ایمپالس های الکتریکی را محدود کنند و مسیر را مشخص کنند. ممکن است بعضی افراد بعد از این عمل نیاز به ضربان ساز داشته باشند.
دیس ریتمی ممکن است مستقیما با مسیرهای هدایتی، گره سینوسی، گره دهلیزی بطنی یا سیستم هدایت بطنی در ارتباط باشد. همچنین مسئله ممکن است دراثر تاثیر روی سیستم هدایتی از بیرون قلب باشد. این مورد میتواند شامل اختلالات الکترولیت ها در خون، میزان غیرطبیعی هورمون ها (برای مثال کم کاری یا پرکاری تیروئید)، و دارو ها یا مواد مخدر باشند.
هیچ وقت آریتمی قلبی را نادیده نگیرید، به خصوص اگر دردناک باشند یا به صورت مزمن قبل یا بعد از ورزش بروز یابند. به پزشکی مراجعه کنید که بتواند برای شما دارو تجویز کند، مشکل شما را با جراحی درمان کند یا برای شما یک ضربان ساز ( پیس میکر ) قرار دهد. اگر آریتمی بدون درمان بماند، می تواند موجب جلوگیری از پمپ شدن موثر خون به بدن شود، و سبب مشکلاتی مانند سکته ی مغزی، لخته ی خون یا حتی نارسایی قلبی شود.
دکتر کامران حسین زاده متخصص قلب و عروق و جراح قلب
برای پرسش از دکتر حسین زاده بر روی مشاوره پزشکی کلیک کنید.
